Luật pháp, chính sách phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới của một số nước trên thế giới

ở Châu Âu, trong số 17 quốc gia và vùng lãnh thổ có luật pháp phòng chống bạo lực đối với phụ nữ, Ukraine là quốc gia đầu tiên ban hành Luật Phòng chống bạo lực gia đình năm 2001. Tây Ban Nha có Luật về Các biện pháp bảo vệ chống lại bạo lực giới năm 2004.

Châu á có 23 quốc gia đã xây dựng và ban hành luật pháp phòng chống bạo lực đối với phụ nữ, chủ yếu trong giai đoạn 1994-2012 và Malaysia là quốc gia đầu tiên ban hành Luật Bạo lực gia đình năm 1994. ở Trung Quốc, thuật ngữ cấm bạo lực gia đình được viết trong nhiều luật như Luật Hôn nhân sửa đổi, Luật Bảo vệ Quyền và Lợi ích của Phụ nữ, và những văn bản luật khác. Một nền tảng chính sách về ngăn ngừa quấy rối tình dục nơi làm việc đã được đề xuất. Chính sách an toàn tại trường học nhằm ngăn ngừa lạm dụng tình dục các em gái ở trường học cũng đang được xây dựng. Trung Quốc đã xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia chống buôn bán phụ nữ và trẻ em gái giai đoạn 2008-2012.

Châu Phi có 10 quốc gia và Châu Đại Dương có 1 quốc gia đã ban hành luật pháp về bạo lực đối với phụ nữ. Năm 2011, Quốc hội Zambia đã thông qua Luật Chống bạo lực trên cơ sở giới sau những đề xuất về luật pháp nhằm giải quyết vấn đề bạo lực trên cơ sở giới.

Trong tổng số 80 quốc gia và vùng lãnh thổ có luật về bạo lực đối với phụ nữ được đề cập trong một phân tích của hai tác giả Gaby Ortiz-Barreda và Carmen Vives-Cases (2013) có 60 quốc gia và vùng lãnh thổ sử dụng thuật ngữ “bạo lực gia đình” trong tiêu đề của luật (cụ thể về thuật ngữ tiếng Anh có 51 trường hợp sử dụng “domestic violence”, 8 trường hợp sử dụng “family violence” và 1 trường hợp sử dụng “intra-family violence”); 14 quốc gia và vùng lãnh thổ sử dụng thuật ngữ “bạo lực đối với phụ nữ” (violence against women); và chỉ có 2 quốc gia sử dụng thuật ngữ bạo lực giới (gender violence). Có 4 quốc gia sử dụng thuật ngữ khác.

Trong số 51 quốc gia sử dụng thuật ngữ tiếng Anh “domestic violence” thì có 44 quốc gia coi “gia đình” (the family) là đối tượng được bảo vệ, tức là người phụ nữ không được đề cập một cách rõ ràng là đối tượng của bạo lực. Chỉ có 2 quốc gia coi người phụ nữ là đối tượng hưởng lợi của luật. Trong số 14 quốc gia sử dụng thuật ngữ “bạo lực đối với phụ nữ” thì có 9 quốc gia xác định người phụ nữ là đối tượng bảo vệ trực tiếp của luật.

Có 39 quốc gia và vùng lãnh thổ trong tổng số 80 quốc gia thuộc nghiên cứu này có đề cập đến định nghĩa về các loại hình bạo lực đối với phụ nữ trong luật. Cụ thể: 28 quốc gia đưa ra 4 hình thức bạo lực (bạo lực kinh tế, thể chất, tâm lý và tình dục); 6 quốc gia đưa ra 3 hình thức bạo lực (bạo lực thể chất, tâm lý, tình dục); 2 quốc gia đưa ra 2 hình thức bạo lực (bạo lực thể chất và tinh thần); 3 quốc gia đưa ra chỉ 1 hình thức bạo lực (bạo lực tinh thần). Các quốc gia như Argentina, Brazil, Colombia, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Mexico, Mozambique, Nicaragua, Cộng hoà Moldova, Uruguay, Venezuela đưa ra định nghĩa về các hình thức bạo lực khác như giết hại phụ nữ (femicide), bạo lực về thể chế (institutional); phân biệt đối xử với phụ nữ (misogyny).

Trong tất cả các khu vực thì luật pháp về bạo lực đối với phụ nữ đều nhấn mạnh đến vai trò của hệ thống thi hành pháp luật, dịch vụ xã hội và công an/cảnh sát. Chỉ có 28 quốc gia có đề cập đến vai trò của lĩnh vực y tế trong luật. Giáo dục và phương tiện truyền thông đại chúng ít được các quốc gia đưa vào luật pháp về các biện pháp can thiệp đối với bạo lực đối với phụ nữ. ở Châu Mỹ, luật pháp của các quốc gia như Argentina, Brazil, Colombia, Mexico, Venezuela và El Salvado đều có đề cập đến cả 6 lĩnh vực nói trên trong khi Bolivia, Chile, Nicaragua, và Mỹ đề cập đến vai trò của cảnh sát và hệ thống thi hành pháp luật. ở Châu Âu, chỉ có Tây Ban Nha có đề cập đến sự tham gia của cả 6 lĩnh vực trong khi ở Châu á, luật pháp về phòng chống bạo lực đối với phụ nữ chủ yếu nhấn mạnh đến vai trò của cảnh sát và hệ thống thi hành pháp luật và đề cập rất ít đến dịch vụ xã hội, y tế và giáo dục. Philippines là quốc gia duy nhất ở Châu á có nhấn mạnh đến vai trò của cả 6 lĩnh vực.

Mặc dù nhiều quốc gia đã phê chuẩn và ký các công ước của Liên hợp quốc về xây dựng và thực hiện luật về bạo lực đối với phụ nữ nhưng các bộ luật này dường như vẫn còn hạn chế về nội dung và việc thực thi vì quyền và lợi ích hợp pháp và cơ bản của người phụ nữ.n

C.N.

Tài liệu trích dẫn

Gaby Ortiz-Barreda, & Carmen Vives-Cases. 2013. Legislation on violence against women: Overview of key components. Revista Panamericana de Salud Publica, 33, pp.61-72.