Đề tài cấp Bộ: “Những đặc điểm cơ bản của hôn nhân ở Việt Nam hiện nay và những yếu tố ảnh hưởng” (Mã số: KHXH-GĐ/16-19/02)

Đề tài này thuộc Ch­ương trình “Nghiên cứu, đánh giá tổng thể về gia đình thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế” được thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ nhằm nhận diện những đặc điểm cơ bản của gia đình Việt Nam và xu hướng biến đổi trong giai đoạn hiện nay và thập niên tiếp theo; đồng thời đề xuất các căn cứ khoa học phục vụ việc hoạch định chính sách xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ và hạnh phúc.

Nằm trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu này, mục tiêu chung của đề tài là phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn về hôn nhân, đặc điểm của hôn nhân ở Việt Nam, xác định những tác động của các điều kiện kinh tế, văn hoá, xã hội đến hôn nhân hiện nay và xu hướng biến đổi đặc điểm hôn nhân ở nước ta trong thời gian tới và những định hướng chính sách. Đề tài tập trung vào các mục tiêu cụ thể sau:

• Phân tích cơ sở lý luận và phương pháp luận nghiên cứu hôn nhân.
• Nhận diện rõ các xu hướng hôn nhân chủ yếu ở trên thế giới
• Xác định các đặc điểm của sự hình thành hôn nhân (quá trình hình thành hôn nhân, sự lựa chọn bạn đời, quyết định kết hôn) ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
• Xác định các đặc điểm sắp xếp nơi ở sau kết hôn theo các loại hình: ở riêng, chung về đằng gia đình vợ, chung về đằng gia đình chồng.
• Nhận diện những trải nghiệm hôn nhân của các cặp vợ chồng, đặc biệt trong giai đoạn đầu chung sống.
• Đánh giá chất lượng một số khía cạnh của hôn nhân.
• Đánh giá tác động của các điều kiện kinh tế, văn hoá, xã hội đến hôn nhân hiện nay.
• Dự báo xu hướng biến đổi đặc điểm hôn nhân ở nước ta trong thời gian tới và đề xuất những định hướng chính sách cho vấn đề hôn nhân.

Đề tài gồm những nội dung chính sau:

• Nội dung 1: Cơ sở lý luận và phương pháp luận nghiên cứu
• Nội dung 2: Đặc điểm hôn nhân
• Nội dung 3: Tìm hiểu và quyết định lựa chọn bạn đời và các yếu tố ảnh hưởng
• Nội dung 4: Quyết định hôn nhân và các yếu tố ảnh hưởng
• Nội dung 5: Tuổi kết hôn và các yếu tố ảnh hưởng
• Nội dung 6: Sắp xếp nơi ở sau hôn nhân và các yếu tố ảnh hưởng
• Nội dung 7: Trải nghiệm trong đời sống hôn nhân và các yếu tố ảnh hưởng
• Nội dung 8: Chất lượng hôn nhân và các yếu tố ảnh hưởng
• Nội dung 9. Giải pháp, chính sách về hôn nhân ở Việt Nam và kết quả

Đề tài tiến hành khảo sát tại 7 tỉnh với  mẫu nghiên cứu được lựa chọn đại diện cho các khách thể nghiên cứu, gồm các thành phố lớn (thuộc trung ương quản lý) và các tỉnh đại diện cho vùng nông thôn ở 6 vùng kinh tế - xã hội. Đồng thời trong mẫu còn có một số địa bàn đặc thù nhằm nghiên cứu về các vấn đề riêng như chung sống không kết hôn, hôn nhân đa văn hoá. Cụ thể là ở khu vực thành thị gồm nội thành các thành phố lớn như Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Tp. Hồ Chí Minh, Cần Thơ; ở khu vực nông thôn được lựa chọn đại diện theo vùng như Đồng bằng sông Hồng (Nam Định); Trung du và miền núi phía Bắc (Yên Bái); Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ (Thừa Thiên Huế); Tây Nguyên (Đắc Lắc); Đồng bằng sông Cửu Long (Cần Thơ).

Để triển khai đề tài hiệu quả, Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới đã phối hợp cơ quan nghiên cứu và tổ chức khác trong nước cùng tiến hành nghiên cứu. Hai cơ quan phối hợp nghiên cứu chính là Viện Xã hội học thuộc Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam và Vụ Gia đình - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Hiện nay, hoạt động của Đề tài đang được triển khai theo đúng kế hoạch đã được phê duyệt.

Minh Khương