Đề tài cấp Bộ: “Những giá trị cơ bản của gia đình Việt Nam hiện nay”

Mục tiêu chung của đề tài là góp phần làm rõ những giá trị cơ bản của gia đình và yếu tố ảnh hưởng đến giá trị cơ bản của gia đình Việt Nam hiện nay, từ đó góp phần chỉ ra một số xu hướng biến đổi giá trị cơ bản của gia đình trong thời gian tới.

Đề tài tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể sau: i) Làm rõ cơ sở lí luận và thực tiễn của giá trị cơ bản của gia đình; ii) Phân tích một số khía cạnh cơ bản của giá trị của gia đình và những yếu tố ảnh hưởng; iii) Phân tích những chiều cạnh truyền thống và hiện đại của giá trị gia đình Việt Nam hiện nay; iv) Dự báo một số khuôn mẫu giá trị gia đình trong thời gian tới và khuyến nghị chính sách nhằm bảo tồn và phát huy giá trị cơ bản của gia đình Việt Nam

Đề tài gồm những nội dung chính sau:

Nội dung 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về giá trị gia đình: nhằm chỉ rõ cách tiếp cận, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu đã được thực hiện về giá trị. Nội dung này cung cấp những luận cứ khoa học cho việc vận dụng các lý thuyết, các phương pháp nghiên cứu về giá trị, tạo cơ sở định hướng cho việc quyết định và áp dụng phương pháp và thang đo phù hợp cho nghiên cứu này.

Nội dung 2: Giá trị của gia đình qua chiều cạnh luật pháp và chính sách: phân tích quá trình hình thành và phát triển của luật pháp và chính sách của nhà nước XHCN Việt nam để thấy được giá trị gia đình từ góc độ thế chế và quản lý nhà nước.

Nội dung 3: Chiều cạnh truyền thống và hiện đại cơ bản của một số giá trị gia đình Việt  Nam hiện nay: Phần này mô tả những giá trị gia đình thể hiện qua niềm tin, mong đợi và chuẩn mực của cá nhân về gia đình mà con người Việt Nam đang tin vào và thực hành, phân tích những thay đổi về giá trị qua phân tích đoàn hệ và liên thế hệ, và chỉ ra những yếu tố tác động về kinh tế, văn hóa, xã hội, hội nhập quốc tế, phân tích các nhân tố mang tính cấu trúc như giới tính, văn hóa (cư dân nông thôn/ thành thị, tôn giáo, đặc điểm nhân khẩu người trả lời và các yếu tố kinh tế xã hội (học vấn, tình hình kinh tế) để làm rõ những khác biệt xã hội về hệ giá trị gia đình. Các giá trị truyền thống và hiện đại cơ bản của gia đình sẽ được phân tích trên cơ sở phân tích các nội dung sau:

• Ý nghĩa của hôn nhân và gia đình và tác động của các nhân tố mang tính cấu trúc như tuổi, giới tính, địa bàn cư trú, học vấn, nghề nghiệp, tôn giáo, dân tộc, mức sống, và các đặc điểm cấu trúc của gia đình
• Giá trị kinh tế (việc làm, sự giàu có, tài sản, vv) và tác động của các nhân tố mang tính cấu trúc như tuổi, giới tính, địa bàn cư trú, học vấn, nghề nghiệp, tôn giáo, dân tộc, mức sống, và các đặc điểm cấu trúc của gia đình
• Giá trị con cái (số con, giới tính của con, ý nghĩa của việc có con, đạo hiếu, vv)  và tác động của các nhân tố mang tính cấu trúc như tuổi, giới tính, địa bàn cư trú, học vấn, nghề nghiệp, tôn giáo, dân tộc, mức sống, và các đặc điểm cấu trúc của gia đình
• Giá trị hạnh phúc (tình yêu, chung thủy) và tác động của các nhân tố mang tính cấu trúc như tuổi, giới tính, địa bàn cư trú, học vấn, nghề nghiệp, tôn giáo, dân tộc, mức sống, và các đặc điểm cấu trúc của gia đình
• Việc kết hợp giữa các yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại trong giá trị gia đình
• Giá trị của các mối quan hệ trong gia đình

Nội dung 4. Những yếu tố tác động đến giá trị gia đình, như chính sách phát triển kinh tế-xã hội; chính sách hội nhập quốc tế và giao lưu văn hóa; chính sách văn hóa xã hội; phân hóa xã hội giàu nghèo, phân tầng xã hội; di động xã hội kèm theo sự phát triển kinh tế, phân công lao động, di cư và đô thị hóa; tác động của truyền thông và Internet và các đặc điểm cá nhân, gia đình.  

Nội dung 5. Dự báo xu hướng phát triển của một số giá trị gia đình và những đề xuất khuyến nghị chính sách nhằm xây dựng giá trị gia đình góp phần định hướng, tăng cường gắn kết và phát triển xã hội ở Việt Nam trong bối cảnh đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Đề tài khảo sát tại 6 vùng/miền của cả nước. Địa bàn và những điểm khảo sát cụ thể được lựa chọn có tính đến những khác biệt về: vùng (bắc, trung, nam); khu vực (thành thị, nông thôn); kinh tế (khá, trung bình, nghèo); dân tộc (kinh và các dân tộc khác); tôn giáo; sự khác biệt văn hóa và một số tỉnh/thành phố đặc thù. Cụ thể là ở khu vực thành thị gồm nội thành các thành phố lớn như Hà Nội, Thừa Thiên Huế, Tp. Hồ Chí Minh; ở khu vực nông thôn được lựa chọn đại diện theo vùng như Đồng bằng sông Hồng (Hà Nội); Trung du và miền núi phía Bắc (Yên Bái); Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ (Thừa Thiên Huế); Tây Nguyên (Đắc Lắc); Đồng bằng sông Cửu Long (Cà Mau).

Hai cơ quan phối hợp nghiên cứu chính là Viện Xã hội học thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và Trung tâm Nghiên cứu Giới, Dân số, Môi trường và Các vấn đề xã hội thuộc Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Hiện nay, các hoạt động của Đề tài đang được triển khai theo kế hoạch.

2017

Nguyen Hà Đông