Nhân kỷ niệm 17 năm Ngày Gia đình Việt Nam 28/6/2001 - 28/6/2018, sáng ngày 18/6/2018, Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ và Công đoàn Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) phối hợp tổ chức Lễ Kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam và nói chuyện chuyên đề “Một số vấn đề về xây dựng và giữ gìn hạnh phúc gia đình trong bối cảnh hiện nay”. Tới dự Lễ Kỷ niệm, về phía Công đoàn Viên chức Việt Nam có đồng chí Vũ Thị Minh Hòa, Trưởng ban Nữ công Công đoàn Viên chức Việt Nam. Về phía Viện Hàn lâm có sự hiện diện của PGS.TS. Bùi Nhật Quang, ủy viên dự khuyết Ban chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; GS.TS. Phạm Văn Đức, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; GS.TS. Đặng Nguyên Anh, ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, Trưởng ban Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm; các đồng chí trong Ban Thường vụ Đảng ủy; PGS.TS. Phạm Minh Phúc, ủy viên Ban chấp hành Công đoàn Viên chức Việt Nam, Chủ tịch Công đoàn Viện Hàn lâm cùng sự có mặt của gần 300 đại biểu đại diện cho Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ, Ban chấp hành Công đoàn, Ban chấp hành Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh các đơn vị thuộc và trực thuộc Viện Hàn lâm. Phát biểu chào mừng Lễ Kỷ niệm, GS.TS. Đặng Nguyên Anh chia sẻ: Sau 17 năm được ghi nhận, Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 hàng năm đã trở thành sự kiện có ý nghĩa quan trọng đối với các gia đình. Đây là dịp để chúng ta hướng về gia đình, về tổ tiên – nơi nuôi dưỡng những tình cảm tốt đẹp, khởi nguồn cho những giá trị nhân văn cao quý. Với lịch sử 17 năm hình thành và phát triển, các hoạt động hướng về Ngày Gia đình Việt Nam đã ngày càng trở nên phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức, thu hút được sự quan tâm của đông đảo người dân. Với tinh thần đó, Lễ kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam do Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ và Công đoàn Viện Hàn lâm tổ chức càng có ý nghĩa sâu sắc, giúp chúng ta cùng nhau nhìn nhận lại các giá trị truyền thống gia đình, cùng nhau xây đắp, đưa “Ngày Gia đình” vào cuộc sống, trở thành ngày hội lớn của đại gia đình các thế hệ Việt Nam. Tại Lễ kỷ niệm, các đại biểu cũng đã được nghe đồng chí Hoa Hữu Vân, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Gia đình, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình bày chuyên đề “Một số vấn đề về xây dựng và giữ gìn hạnh phúc gia đình trong bối cảnh hiện nay”. Đồng chí chia sẻ những kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng cần thiết để giữ gìn hạnh phúc gia đình trong cuộc sống hiện đại, thông qua các chủ đề như: Lịch sử Ngày Gia đình Việt Nam; vị trí, vai trò của gia đình; thực trạng gia đình Việt Nam hiện nay; những xung đột trong cuộc sống gia đình; các yếu tố khách quan trong cuộc sống khiến các thành viên trong gia đình bị chi phối, không dành thời gian vun đắp tổ ấm; việc xây dựng, gìn giữ hạnh phúc gia đình trong bối cảnh hiện nay… Với những con số và kết quả nghiên cứu khoa học liên quan đến vấn đề bạo lực gia đình, đồng chí Hoa Hữu Vân đã phân tích các nguyên nhân dẫn đến các mối quan hệ trong gia đình trong giai đoạn hiện nay ngày càng lỏng lẻo và tổ ấm gia đình ngày càng bị lung lay, cách giáo dục con cái trong không ít gia đình có biểu hiện lệch chuẩn, vấn đề bạo lực gia đình ngày càng tăng cao với những con số đáng báo động, sự bất bình đẳng trong phân công lao động giữa vợ và chồng trong gia đình, vấn đề ly hôn và phương pháp bảo vệ hạnh phúc gia đình. Trong đó, vai trò của phụ nữ trong “giữ lửa” yêu thương được đề cao. Đồng thời, chuyên đề cũng chia sẻ cách ứng xử khéo léo, kỹ năng sống và làm việc; nghệ thuật làm vợ, làm mẹ của chị em phụ nữ; các vấn đề liên quan đến cách ứng xử trong quan hệ vợ chồng… Bằng cách trình bày dí dỏm, dễ hiểu thông qua những dẫn chứng minh họa khéo léo và gần gũi, diễn giả đã tạo ra bầu không khí vui vẻ, gần gũi và ấm cúng. Khán giả trở nên hào hứng với những tràng vỗ tay tán đồng, những tiếng cười cảm thông, chia sẻ xen lẫn cảm nhận thú vị khi thấy một phần của mình, câu chuyện về gia đình mình trong câu chuyện của báo cáo viên. Buổi nói chuyện đã để lại ấn tượng sâu sắc và nhiều thông điệp ý nghĩa về cuộc sống gia đình, giúp cho người tham dự có cái nhìn cụ thể hơn về vai trò của các thành viên trong việc giữ gìn hạnh phúc, cùng nhau xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc. Những bài học kinh nghiệm đó là: + Hãy cố gắng chấp nhận sự khác biệt của nhau và biết cách ứng xử hài hòa với nhau thay cho việc mong muốn chồng/vợ thay đổi cho giống mình vì mâu thuẫn giữa con người với con người là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt là quan hệ vợ chồng – sự kết hợp giữa hai con người xa lạ. Hãy đặt mình vào vị trí của người kia và đừng có bới lông tìm vết. Không nên có ý định giành chiến thắng trong mọi cuộc tranh cãi giữa hai vợ chồng. Thắng lợi của một người bao giờ cũng biến thành thất bại của gia đình nói chung. + Tình yêu trước và sau hôn nhân không giống nhau. Hãy nhận biết điều này để đừng so sánh trước và sau và đừng vỡ mộng. + Dù ở lứa tuổi nào, phụ nữ cần luôn giữ vẻ đẹp tươi mới, đoan trang trong gia đình. + Là phụ nữ, là vợ phải hiểu biết về mình và hiểu biết về người đàn ông của mình. Để đàn ông cùng xây tổ ấm là một trong các bí quyết để xây dựng và giữ gìn hạnh phúc. + Xây dựng và giữ gìn hạnh phúc gia đình gắn liền với thực hiện bình đẳng giới, và phải bắt đầu từ người chồng – người đàn ông trong gia đình. + Có được hạnh phúc gia đình đã rất khó nhưng giữ gìn hạnh phúc gia đình lại càng khó, nhất là trong bối cảnh xã hội hiện nay. Vì vậy, thay vì mải miết kiếm tìm hạnh phúc gia đình ở một nơi nào đó, chúng ta hãy biết xây dựng và trân trọng từng phút giây hiện tại của hạnh phúc ở chính gia đình mà ta đang sống. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển kinh tế thị trường, cấu trúc và quan hệ gia đình đã có nhiều thay đổi, một phần có những biểu hiện thiếu tích cực làm mai một truyền thống đùm bọc, yêu thương giữa các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên các giá trị cơ bản vẫn luôn được tôn vinh và luôn chiếm vị trí quan trọng trong tâm thức người Việt. Gia đình vẫn luôn là một thiết chế đặc biệt, nơi nuôi dưỡng, khởi nguồn nhân cách, ý chí, đạo đức, là chỗ dựa an toàn để mỗi cá nhân tìm về và phát triển. Đó chính là giá trị bền vững mà Ngày Gia đình luôn hướng tới và phát huy. Thay cho lời kết, đồng chí Hoa Hữu Vân nhấn mạnh: “Xây dựng gia đình là vấn đề lớn, hết sức hệ trọng của dân tộc và của cả thời đại” và “Duy trì hạnh phúc gia đình vừa là chuyện cá nhân, vừa là chuyện quốc gia, hết sức quan trọng. Giáo dục về gia đình để thấy gia đình là nguồn vui, hạnh phúc, dựa vào gia đình mà sống, sống vì gia đình rất là quan trọng”. Đây cũng là một trong những hoạt động hưởng ứng Tháng hành động Quốc gia về phòng chống bạo lực gia đình năm 2018 tại Viện Hàn lâm, qua đó nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống bạo lực gia đình và tôn vinh những giá trị nhân văn sâu sắc của gia đình Việt Nam.

Tóm tắt: Dựa trên nghiên cứu trường hợp 6 phụ nữ là người Khmer di dân từ Trà Vinh lên Bình Dương dưới cách tiếp cận câu chuyện cuộc đời và quan điểm kiến tạo của Peter Begger và Thomas Luckmann, bài viết đề cập đến quá trình hòa nhập vào không gian sống trong khu trọ và không gian nơi làm việc. Bài viết cho thấy sự thiếu vắng về những nguồn vốn xã hội như trình độ học vấn, sức khỏe và giao tiếp là những khó khăn cho nữ lao động di cư người Khmer trong quá trình hội nhập vào cuộc sống mới. Thân phận của người nữ công nhân Khmer xuất hiện dưới hai hình ảnh đối lập ở hai không gian khác nhau, cởi mở và linh hoạt trong mạng lưới xã hội ở nơi trọ và thủ thế, an phận ở nơi làm việc.

Tóm tắt: Hội chứng tự kỷ đang cho thấy xu hướng phát triển ngày càng mạnh hiện nay ở Việt Nam, tuy nhiên các nghiên cứu về hội chứng tự kỷ đã công bố nhìn chung còn rất ít ỏi và chưa làm rõ được những tác động, ảnh hưởng cũng như quan niệm, phản ứng, cách đối phó của người dân với chứng bệnh tự kỷ. Trên cơ sở vận dụng cách tiếp cận giới, bài viết này giới thiệu một phần kết quả phân tích của nghiên cứu năm 2015 do Học viện Chính trị khu vực I chủ trì với ba nhóm chủ thể liên quan chính trong quá trình tiếp xúc và chăm sóc trẻ tự kỷ, bao gồm cha mẹ có con mắc hội chứng tự kỷ do tự xác định hoặc được khám ở các cơ sở y tế; người dân tại cộng đồng; và cán bộ tại các cơ sở y tế, giáo dục, trung tâm can thiệp sớm. Trên cơ sở những kết quả phân tích thực tế về khác biệt giới trong quan điểm và nhận thức về hội chứng tự kỷ của các bên liên quan, một số giải pháp cũng được đề xuất hướng đến xóa bỏ các cách hiểu sai lệch, mang tính kỳ thị đối với trẻ mắc hội chứng tự kỷ và người thân của các em để góp phần tăng cường hiệu quả quá trình chăm sóc, can thiệp và hỗ trợ tái hòa nhập cho trẻ tự kỷ.

Tóm tắt: Tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái giữa bà con xóm làng là một phẩm chất đáng quý của người dân nông thôn nước ta. Bài viết này tập trung giới thiệu tình làng nghĩa xóm thể hiện cụ thể như thế nào trong sản xuất, trong đời sống hàng ngày trước những nhu cầu của đời sống xã hội và phân tích cơ sở kinh tế, xã hội tạo điều kiện để họ giúp đỡ lẫn nhau. Tác giả cũng đã nêu ra những trao đổi đáng chú ý như: sự giúp đỡ lẫn nhau trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm làm ra dẫn đến sự hình thành và củng cố tình làng nghĩa xóm; giữa các gia đình không còn việc tranh chấp đất đai để sản xuất, để làm nhà ở; vai trò của các bô lão trong làng xã.

Tóm tắt: Qua các số liệu điều tra thực tế, bài viết chỉ ra các nguồn lực mà các gia đình trung lưu ở Việt Nam đóng góp cho quá trình phát triển kinh tế. Đó là: cung cấp nguồn nhân lực trình độ cao, tiền vốn, đóng thuế, tạo việc làm, sản xuất và cung ứng hàng hóa, dịch vụ. Ngoài ra, các gia đình trung lưu còn là các đơn vị tiêu dùng quan trọng, quy định khối lượng cầu tiêu dùng nội địa. Trong số các yếu tố tác động tới vị thế kinh tế của gia đình trung lưu, nổi bật là yếu tố con người, tính năng động, chủ động thích nghi với sự biến đổi của các thành viên gia đình. Trong khi đó, yếu tố về thể chế, chính sách lại có tác động chưa mạnh. Vì vậy, cùng với việc ghi nhận đóng góp của các gia đình trung lưu, cần có các chính sách hỗ trợ nâng cao yếu tố nguồn lực con người và khai thông các yếu tố thể chế để các gia đình trung lưu phát huy vị thế của họ trong quá trình phát triển kinh tế hiện nay ở nước ta.