Hội thảo khoa học: “Báo cáo kết quả nghiên cứu nổi bật năm 2023 về hôn nhân và gia đình”

TS. Nguyễn Đình Tuấn và GS. TS. Nguyễn Hữu Minh đồng chủ trì Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Đình Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới nhấn mạnh đến những thành tựu và thách thức của sự phát triển gia đình Việt Nam trong những năm gần đây. Đặc biệt, gia đình Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức mới với sự biến đổi các loại hình hôn nhân. Gia đình hiện nay không chỉ là gia đình đồng nhất hôn nhân truyền thống, mà xuất hiện nhiều loại hình gia đình mới như hôn nhân đồng giới, gia đình đơn thân, chung sống không kết hôn, độc thân, không sinh con, v.v...

Hội thảo được chia làm 2 phần. Phần 1 là các bài trình bày của các chuyên gia trong và ngoài Viện tập trung vào các nội dung cơ bản và thực nghiệm trong gia đình như hướng nghiên cứu gia đình, kế thừa và phá triển giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam và ly hôn ở Việt Nam hiện nay.

GS. TS. Hoàng Bá Thịnh với báo cáo “Một số hướng nghiên cứu về gia đình hiện nay” đã tập trung phân tích nội dung cơ bản về sự đa dạng các loại hình gia đình, quan

Toàn cảnh Hội thảo

niệm gia đình và các nghiên cứu chính sách về gia đình. Giáo sư nhấn mạnh đến chính sách khuyến khích sinh là một trong những chính sách gia đình cần được Việt Nam lưu tâm trong thời gian tới.

PGS. TS. Trần Thị Minh Thi chia sẻ kết quả nghiên cứu “Ly hôn ở Việt Nam hiện nay: tính cá nhân, giá trị gia đình và bản sắc văn hóa (Nghiên cứu trường hợp Tây Nam Bộ)”. Đây là một trong những nghiên cứu dày công trong nhiều năm của PGS. Bài trình bày phân tích quy mô, xu hướng, đặc điểm ly hôn ở Việt Nam hiện nay và tìm hiểu sắc thái, biến đổi của tính cá nhân, giá trị gia đình trong mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại trong bối cảnh văn hóa khu vực Tây Nam Bộ. Kết quả nghiên cứu được sử dụng từ nguồn số liệu quốc gia hàng năm về ly hôn và định lượng hóa thông tin định tính từ các hồ sơ ly hôn trong 10 năm (2009 - 2017) của 6 quận/ huyện của thành phố Cần Thơ với 8.993 mẫu phân tích. Bên cạnh đó, nghiên cứu đã phân tích và so sánh tình hình ly hôn ở một số quốc gia, vùng lãnh thổ Đông Á trong những thập kỷ gần đây.

PGS. TS. Lê Ngọc Văn báo cáo “Kế thừa và phát triển giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam”, nội dung của báo cáo tập trung phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng và phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam. Về phương diện lý luận, tác giả phân tích các luận điểm cơ bản của lý thuyết hiện đại hóa và tiến hóa văn hóa về biến đổi gia đình và giá trị gia đình. Về phương diện thực tiễn, tác giả nhận định việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống mang lại những lợi ích thiết thực cho đời sống gia đình hiện đại như giúp gia đình tránh được khủng hoảng về giá trị và củng cố sự bền vững của gia đình.

GS. TS. Hoàng Bá Thịnh trình bày báo cáo tại Hội thảo

Phần 2 chia sẻ những kết quả nghiên cứu của các đề tài cấp Viện thực hiện trong năm 2023. Các báo cáo tập trung chia sẻ những vấn đề giới trong kết quả bầu cử của hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2021-2026; Mô hình sản xuất nông nghiệp thích ứng với hạn hán, xâm nhập mặn ở Trà Vinh; Ảnh hưởng của sự tham gia các hoạt động cộng đồng tới sức khỏe tinh thần của người cao tuổi; Hành vi lệch chuẩn, nhận thức và thái độ về xâm hại tình dục của học sinh phổ thông trung học và bạo lực thể chất trong gia đình đối với trẻ em. Với phương pháp nghiên cứu thực nghiệm, kết quả của các nghiên cứu thực hiện trong năm 2023 của Viện đã góp phần làm rõ thực trạng và cung cấp thêm những bằng chứng khoa học về các chủ đề liên quan tới người cao tuổi, trẻ em và vị thành niên, học sinh cũng như vấn đề giới trong tham chính.

Tại Hội thảo, các nhà khoa học đã cùng thảo luận về vấn đề chính sách liên quan đến gia đình hiện nay, quy luật trễ văn hóa trong nghiên cứu giá trị gia đình và giá trị văn hóa. Đối với chính sách khuyến sinh cần có các chính sách cụ thể, phù hợp với bối cảnh và điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam. Trên thực tế, các nước phát triển hiện nay vẫn chưa thành công trong thực hiện chính sách khuyến sinh.

Tổng kết Hội thảo, TS. Nguyễn Đình Tuấn cho rằng Hội thảo không chỉ dừng lại trong khuôn khổ hoạt động khoa học thường niên của Viện để chia sẻ các kết quả nghiên cứu mà còn là dịp để các nhà khoa học trong Viện có những thảo luận chuyên sâu với các chuyên gia, các nhà khoa học ngoài Viện về lĩnh vực hôn nhân và gia đình. Bên cạnh đó, Hội thảo cũng là cơ hội để Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới công bố các kết quả nghiên cứu đến các nhà xây dựng và hoạch định chính sách, các nhà quản lý và các cơ quan hữu quan về lĩnh vực hôn nhân và gia đình.

Lỗ Việt Phương