Hội thảo Công bố kết quả nghiên cứu khoa học năm 2008 của Viện Gia đình và Giới

Ngoài các cán bộ của Viện, tham dự và chủ trì các phiên họp của Hội thảo có các nhà nghiên cứu như GS. Trịnh Duy Luân, PGS. Vũ Mạnh Lợi đến từ Viện xã hội học thuộc Viện Khoa học xã hội Việt Nam, GS. Lê Đình Tấn, Học viện Hành chính-chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và GS. Lê Thi - nguyên Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Khoa học về Gia đình và Phụ nữ (tiền thân của Viện Gia đình và Giới).

Là một hoạt động khoa học thường niên của Viện Gia đình và Giới, Hội thảo là dịp để cán bộ, nghiên cứu viên trong Viện nhìn lại một năm hoạt động khoa học và cùng điểm lại những kết quả đáng khích lệ mà toàn thể cán bộ nghiên cứu trong viện đó nỗ lực đạt được trong suốt một năm qua. Trong năm 2008, Viện Gia đình và Giới đó thực hiện 6 đề tài cấp Bộ, 9 đề tài và nhiệm vụ cấp Viện, 4 đề tài hợp tác với các cơ quan tổ chức khác trong và ngoài nước và xuất bản 4 ấn phẩm về các chủ đề nghiên cứu gia đình, phụ nữ, và bình đẳng giới. các đề tài cấp Bộ và cấp Viện tập trung vào 3 nội dung nghiên cứu chính là hôn nhân và gia đình; giới, phụ nữ và các vấn đề xã hội; các vấn đề nghiên cứu thanh niên và trẻ em Việt Nam.

Sau phần tổng quan các hoạt động nghiên cứu khoa học và các kết quả đạt được của Viện Gia đình và Giới trong năm vừa qua, Hội thảo đó lắng nghe 20 báo cáo khoa học giới thiệu và trình bày các kết quả cụ thể của từng lĩnh vực nghiên cứu được chia thành 3 phiên họp dựa trên 3 lĩnh vực nghiên cứu chính của Viện trong năm vừa qua.

Về nghiên cứu hôn nhân và gia đình, các đề tài tập trung tìm hiểu về sự biến đổi mối quan hệ giữa vợ và chồng trong giai đoạn 10 năm gần đây, xem xét và đánh giá tác động của gia đình trong việc hình thành định hướng giá trị của các thành viên trẻ tuổi trong gia đình và vai trò cũng như trách nhiệm của gia đình trong việc chăm sóc người cao tuổi trong gia đình và thực hiện các chính sách của nhà nước đối với người cao tuổi. Trong thời gian 10 năm qua, điểm nổi bật trong sự biến đổi mối quan hệ giữa vợ và chồng trong gia đình đối với việc quyết định các Công việc của gia đình và đứng tên sở hữu hoặc quyền sở hữu/sử dụng tài sản có giá trị của gia đình là tỷ lệ hai vợ chồng cùng bàn bạc và quyết định các Công việc của gia đình đang có xu hướng tăng Lên. Điều này cho thấy có những cải thiện rõ rệt về vị thế và vai trò của người phụ nữ trong gia đình Việt Nam. Trách nhiệm chăm sóc người cao tuổi của gia đình và vai trò của gia đình trong việc thực hiện chính sách của nhà nước đối với người cao tuổi là nội dung được thảo luận nhiều nhất tại phiên họp này. Liệu trong bối cảnh xã hội mới, chính sách của nhà nước quy định gia đình có trách nhiệm chủ yếu trong việc phông dưỡng và chăm sóc người cao tuổi có cần hợp lý không? Người cao tuổi có phải là nhóm yếu thế sống phụ thuộc hoàn toàn không?

Các đề tài về nội dung nghiên cứu giới, phụ nữ và các vấn đề xã hội đó tìm hiểu về mức độ nhận thức về giới và bình đẳng giới của người dân và tác động của việc thể hiện hình ảnh người phụ nữ trên các phương tiện truyền thông đối với sự hình thành, duy trì, và nâng cao hiểu biết về bình đẳng giới của người dân. Kết quả phân tích và tổng hợp từ các cuộc điều tra về bình đẳng giới cho thấy, hiểu biết về giới và bình đẳng giới của đại bộ phận người dân vẫn cần chưa đầy đủ và có phần mơ hồ. Quan niệm mang tính định kiến giới vẫn coi trọng vai trò trụ cột gia đình của nam giới và đánh giá cao về khả năng làm các Công việc nội trợ của phụ nữ. Nghiên cứu về người di cư tự do cho thấy có những vấn đề giới cơ bản trong cạnh tranh lao động, dịch vụ xã hội và chính sách quản lý di cư mà người di cư nam và nữ gặp phải khi tham gia vào thị trường lao động ở thành phố. Đặc biệt, trong chủ đề này, lần đầu tiên các kết quả khảo sát về vai trò của cán bộ nữ ở Viện Khoa học xã hội Việt Nam được trình bày. Nhìn chung tỷ lệ cán bộ nữ tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học đó tăng lên đáng kể nhưng vẫn có 30% ý kiến không đồng tình với việc phụ nữ theo đuổi nghiên cứu khoa học, phần lớn trong đó là nam giới. Nhóm cán bộ nữ nói chung và nữ quản lý lãnh đạo nói riêng đều có nhận định rằng cơ hội mở ra đối với họ thấp hơn nam giới. Đây là phiên họp nhận được nhiều ý kiến đóng góp và nhận xét từ Hội thảo để các nhóm nghiên cứu tham khảo cho hướng nghiên cứu tiếp theo của mình. Ngoài ra, là một nội dung nghiên cứu rất mới ở Việt Nam, sự khác biệt giới trong biến đổi khí hậu cũng là một chủ đề được quan tâm tại Hội thảo.

Nghiên cứu về thanh niên và trẻ em Việt Nam là nội dung nghiên cứu được tập trung đẩy mạnh trong năm 2008 của Viện Gia đình và Giới. Trong năm vừa qua, các nghiên cứu về chủ đề này tập trung vào các vấn đề như bạo lực và xâm hại tình dục đối với trẻ em, việc thực hiện quyền trẻ em ở Việt Nam. Các nghiên cứu về thanh niên chủ yếu tìm hiểu về lối sống, tình bạn, tình yêu của nữ thanh niên và nam thanh niên trong bối cảnh hiện đại và phát triển. Theo kết quả nghiên cứu, hai vấn đề quan trọng để nâng cao hiệu quả thực hiện quyền trẻ em là xác định các ưu tiên, thể hiện ở tỷ trọng chi phí cho lĩnh vực xã hội như y tế, giáo dục, nước sạch, vệ sinh môi trường và bảo trợ xã hội và theo dõi các kết quả thông qua các chỉ số được xây dựng một cách khoa học nhằm đánh giá khách quan và thực tế những tiến bộ đạt được và các vấn đề đặt ra.

Các báo cáo khoa học được trình bày tại Hội thảo đó nhận được nhiều ý kiến đóng góp, và được thảo luận sôi nổi, mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới cả về nội dung và phương pháp nghiên cứu. Theo đánh giá tổng kết của PGS.TS. Nguyễn Hữu Minh, Viện trưởng Viện Gia đình và Giới, với mục tiêu ban đầu của mình, Hội thảo đó thành Công tốt đẹp. Với mục tiêu giới thiệu và chia sẻ thông tin, Hội thảo thực sự là một diễn đàn để các nhà khoa học giới thiệu và thảo luận về các kết quả nghiên cứu của mình ở các lĩnh vực nghiên cứu khác nhau về gia đình, phụ nữ, và bình đẳng giới. Hội thảo cũng là một cơ hội để nhiều nhà nghiên cứu trẻ được tham gia thảo luận và trao đổi, làm giàu kinh nghiệm về phương pháp nghiên cứu, kỹ năng trình bày kết quả nghiên cứu và các kỹ năng phân tích vấn đề nghiên cứu của mình. Hội thảo kết thúc với nhiều kết quả tốt đẹp và mở ra nhiều định hướng mới cho các hoạt động nghiên cứu của Viện trong thời gian tới.

Cẩm Nhung