Tóm tắt: Sự gia tăng của các làn sóng di cư nội địa và quốc tế hiện nay đã và đang tạo ra những tác động sâu sắc tới mọi mặt của đời sống xã hội. Đối với những gia đình có người di cư, vấn đề này càng thể hiện rõ nét ở những biến đổi về chức năng, vai trò, cấu trúc và các mối quan hệ trong gia đình. Bằng phương pháp nghiên cứu định tính, phỏng vấn sâu 15 phụ nữ ngoại tỉnh làm nghề giúp việc tại Hà Nội, bài viết này tìm hiểu và phân tích vai trò giới trong gia đình di cư trên các lĩnh vực: ra quyết định di cư, trụ cột gia đình về tài chính, và phân công lao động gia đình. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù di cư đã tạo nên những tiềm năng cho biến đổi theo chiều hướng tích cực của vai trò giới và quá trình bình đẳng giới trong các gia đình ở nông thôn Việt Nam, thì vẫn còn nhiều bất cập và gánh nặng cho những người phụ nữ trong cuộc. Mặc dù chủ động ra quyết định di cư, đóng vai trò trụ cột về tài chính, nhưng vai trò giới trong gia đình những phụ nữ này chưa thực sự thay đổi. Thậm chí, vai trò và trách nhiệm của họ đối với gia đình còn bị tăng gấp đôi trong những hoàn cảnh di cư. Các kết quả nghiên cứu đã góp thêm một bằng chứng cho những tranh luận về mối quan hệ giữa di cư và vai trò giới trong gia đình hiện nay.

Tóm tắt: Trên cơ sở kết quả một nghiên cứu đối với 182 hộ gia đình dân tộc thiểu số tại hai địa bàn thuộc Hà Nội, bài viết nhằm làm rõ thực trạng cũng như những yếu tố tác động đến sự biến đổi kinh tế hộ gia đình dân tộc thiểu số thành phố Hà Nội, từ đó tìm ra giải pháp khắc phục những bất cập còn tồn tại. Kết quả cho thấy, sau năm năm với những chính sách hỗ trợ người dân tộc thiểu số trên cả nước nói chung và đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng, nhiều chuyển biến tích cực về kinh tế đã được ghi nhận. Thu nhập bình quân đầu người của các hộ gia đình dân tộc thiểu số được cải thiện, đời sống của người dân được nâng cao, có thêm nhiều trang thiết bị tiện nghi phục vụ cuộc sống, đồng thời có thể trang trải chi phí học hành hay khám chữa bệnh. Tuy cơ cấu việc làm không có nhiều thay đổi, nhưng mức thu nhập của người dân tăng do các hộ được vay vốn, được hỗ trợ về kinh nghiệm sản xuất và tiếp cận thị trường từ chính quyền địa phương.

Tóm tắt: Công nghệ kỹ thuật số đã và đang tạo nên những thay đổi to lớn trong cuộc sống của trẻ em ở các quốc gia trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Bằng phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu nước ngoài, bài viết tập trung vào các tác động của công nghệ số đối với trẻ em nhằm đưa ra một số vấn đề cần quan tâm khi nghiên cứu về chủ đề này. Kết quả nghiên cứu cho thấy hiện đang có những quan điểm trái ngược nhau về tác động công nghệ số đến sức khỏe tâm thần và các quan hệ gia đình và xã hội của trẻ em. Ngoài ra, bên cạnh các cơ hội phát triển thì rủi ro mà trẻ em có thể phải đối mặt khi sử dụng công nghệ số đó là bị bắt nạt, bị lạm dụng, khai thác và buôn bán trẻ em... Những điều này gợi ra sự cần thiết phải có thêm các nghiên cứu đa dạng, bổ sung đầy đủ các yếu tố liên quan nhằm mang lại những phát hiện sâu sắc hơn, trong đó những lợi ích mà trẻ có được từ công nghệ số nên được lưu tâm nhiều hơn nữa.

Tóm tắt: Trên cơ sở phân tích nội dung các cách tiếp cận về quyền lực giới bao gồm học thuyết của Mác-Ăngghen, lý thuyết nữ quyền và lý thuyết tương tác biểu trưng, bài viết tìm kiếm lời giải thích cho các nguyên nhân của bạo lực trên cơ sở giới. Bài viết chỉ ra rằng sự khác biệt về quyền lực giới là nguy cơ dẫn đến bạo lực giới, trong đó có bạo lực gia đình. Do đó, để hạn chế bạo lực giới, cần phải xây dựng và phát triển mối quan hệ giới một cách bình đẳng.

Tóm tắt: Người cao tuổi (NCT) có vị trí và vai trò quan trọng trong việc giáo dục, gìn giữ và truyền thụ những giá trị đạo đức, truyền thống văn hóa cho các thành viên gia đình. Bên cạnh đó, họ cũng thể hiện vai trò trong các hoạt động cộng đồng, hướng tới giữ gìn các giá trị văn hóa chung, giáo dục thế hệ trẻ. Bài viết là kết quả phân tích số liệu khảo sát về vai trò của NCT trong xã hội đang biến đổi tại 2 địa bàn của tỉnh Ninh Bình vào đầu năm 2020. Tác giả cho rằng, những yếu tố nhân khẩu, truyền thống hay những yếu tố hiện đại của các nhóm NCT khác nhau, có ảnh hưởng đến mức độ tham gia, hoạt động cộng đồng khác nhau của NCT. Chẳng hạn, theo các đặc điểm nhân khẩu học, tuổi càng cao, sức khỏe càng giảm, NCT ít tham gia dạy bảo con cháu hơn. NCT sống chung với con cháu tham gia các hoạt động giáo dục, dạy bảo nhiều hơn. Theo các đặc điểm hiện đại hóa, NCT cư trú ở đô thị quan tâm đến giáo dục và dạy dỗ con cháu thường xuyên hơn. Tuy nhiên, với việc tham gia các hoạt động văn hóa, giáo dục cộng đồng, yếu tố học vấn hay đặc điểm hôn nhân lại ít ảnh hưởng.

Tóm tắt: Trong xã hội Việt Nam đang già hóa, việc nghiên cứu về vai trò kinh tế của người cao tuổi là một chỉ báo cần thiết để tìm hiểu tính tích cực xã hội của người cao tuổi trong xã hội hiện nay. Bài viết sử dụng số liệu Đề tài cấp Bộ “Vai trò người cao tuổi trong xã hội Việt Nam đang già hóa” do Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới chủ trì, thực hiện trong 2019-2020 để phân tích vai trò của người cao tuổi trong hoạt động kinh tế. Kết quả nghiên cứu cho thấy tính cần thiết của việc áp dụng cách tiếp cận hoạt động sản xuất để có thể nhìn nhận đầy đủ và toàn diện hơn về vai trò kinh tế và những đóng góp kinh tế của người cao tuổi. Dù tỷ lệ người cao tuổi làm công ăn lương thấp và tỷ lệ người cao tuổi tự sản xuất kinh doanh không cao nhưng tính chung lại đại đa số NCT vẫn tiếp tục tham gia các hoạt động sản xuất khác nhau khi bước qua tuổi 60.