Đối với phụ nữ di cư, việc được tiếp cận với các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khỏe là vô cùng quan trọng. Bài viết phân tích thực trạng bảo vệ và hỗ trợ y tế và chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ di cư thông qua các dữ liệu khảo sát 755 phụ nữ di cư tại 5 tỉnh/thành phố gồm Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Quảng Ngãi, Đắk Lắk. Dữ liệu khảo sát cho thấy phụ nữ di cư đang gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nhất là việc cấp và sử dụng bảo hiểm y tế tại nơi đến, nhiều chị em do chủ quan về tình hình sức khỏe, cũng như do thủ tục và các yếu tố khác đã khiến việc hỗ trợ chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ di cư còn có nhiều hạn chế.

Phụ nữ di cư có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, họ đã có những đóng góp không nhỏ để cải thiện kinh tế gia đình. Đây là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và khó tiếp cận với các chính sách về an sinh xã hội. Bài viết này được khai thác từ số liệu khảo sát định lượng Đề tài độc lập cấp Quốc gia do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam thực hiện năm 2021 ở 5 tỉnh/thành phố với số lượng phụ nữ di cư là 755 người. Những phát hiện chính cho thấy phụ nữ di cư làm ở nhiều ngành nghề khác nhau và chủ yếu làm các công việc chân tay hoặc không đòi hỏi trình độ chuyên môn; công việc không ổn định, thu nhập thấp hơn khi bị ảnh hưởng Covid-19. Bài viết cũng cho thấy trong bối cảnh hiện nay phụ nữ di cư gặp nhiều khó khăn tuy nhiên sự hỗ trợ đối với họ trong lĩnh vực kinh tế - lao động - việc làm là không đáng kể.

Theo quy định pháp luật, người cao tuổi (NCT) có quyền được tạo điều kiện tham gia hoạt động văn hóa, giáo dục, thể dục, thể thao, giải trí, du lịch. Bài viết tập trung tìm hiểu thực trạng phụ nữ cao tuổi tiếp cận với các tiện ích về văn hóa thể thao và du lịch ở địa phương và những yếu tố ảnh hưởng tới khả năng và cơ hội tiếp cận (các tiện ích gồm có thư viện, câu lạc bộ tự nguyện sân chơi cộng đồng, khu tập thể dục công cộng, các giải thi đấu thể thao dành riêng cho NCT, các hoạt động du lịch phù hợp với NCT). Bài viết sử dụng số liệu khảo sát định lượng và định tính của Đề tài độc lập cấp Quốc gia “Cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm đề xuất giải pháp bảo vệ và hỗ trợ một số nhóm phụ nữ đặc thù” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam thực hiện năm 2021. Mẫu phân tích là 792 người cao tuổi nữ (độ tuổi từ 60 trở lên) tại 5 tỉnh, thành phố, gồm Lào Cai, Quảng Ninh, Quảng Trị, Thành phố Hồ Chí Minh và Trà Vinh. Kết quả cho thấy, việc có các nguồn lực tốt hơn về học vấn, kiến thức, sức khỏe, quỹ thời gian giúp nữ cao tuổi tiếp cận và sử dụng các tiện ích nhiều hơn. Việc thúc đẩy khả năng tiếp cận, sự tham gia của nhóm có trình độ học vấn thấp hơn, nhóm có sức khỏe kém hơn cũng như nhóm đang tiếp tục làm việc (làm việc tạo thu nhập hoặc làm các công việc nội trợ, chăm sóc trong gia đình) cần được chú ý trong giai đoạn tới. Để đạt được điều đó, cần có sự đa dạng cả về hình thức, nội dung, cách thức hoạt động cũng như sự mở rộng về quy mô, sự đảm bảo về chất lượng của các tiện ích trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch đối với người cao tuổi nữ.

Người cao tuổi nói chung và nữ cao tuổi nói riêng vẫn luôn khẳng định vai trò quan trọng trong các hoạt động chính trị và cộng đồng ở địa phương. Hai nhóm tổ chức chính trị xã hội nữ cao tuổi tham gia nhiều nhất là Hội NCT và Hội Phụ nữ, cũng là hai tổ chức chính trị đặc thù dành cho nữ cao tuổi. Bài viết tập trung tìm hiểu các yếu tố tác động đến vai trò của phụ nữ cao tuổi trong các hoạt động chính trị, cộng đồng và các hoạt động hỗ trợ, bảo vệ cho phụ nữ cao tuổi trong lĩnh vực này trên cơ sở phân tích số liệu điều tra của Đề tài độc lập cấp Quốc gia “Cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm đề xuất giải pháp bảo vệ và hỗ trợ một số nhóm phụ nữ đặc thù” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam thực hiện khảo sát năm 2021 tại 8 tỉnh/ thành với số mẫu là 792 người cao tuổi. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tại các địa phương, phụ nữ cao tuổi tiếp tục thể hiện vai trò quan trọng trong việc tham gia các tổ chức chính trị xã hội và đoàn thể thông qua vị trí là thành viên và giữ các vị trí lãnh đạo. Bên cạnh đó, các hoạt động bảo vệ, hỗ trợ phụ nữ cao tuổi trong lĩnh vực chính trị chủ yếu thực hiện qua các hoạt động tuyên truyền, giáo dục và phổ biến kiến thức và khuyến khích phụ nữ cao tuổi tham gia các hoạt động do các Hội và đoàn thể tổ chức ở địa phương.

Từ trước đến nay, lao động di cư khu vực phi chính thức chưa được thực sự có mặt trong quy hoạch phát triển nhà ở tại các đô thị lớn. Nhóm này khó tiếp cận chính sách mua/thuê nhà ở xã hội vì không đủ điều kiện thường trú theo quy định, chưa kể giá nhà vẫn là mức “trên trời” so với mặt bằng thu nhập chung của họ. Với hình thức nhà ở đi thuê, các chính quyền đô thị hiện nay cũng thiếu các chính sách quản lý, đảm bảo cơ hội tiếp cận nhà ở an toàn với giá cả phù hợp, đáp ứng nhu cầu của lực lượng hiện đang chiếm đến 12,3% dân số đô thị. Điều này dẫn đến tình trạng gần một nửa số người di cư phải đi thuê/mượn nhà để ở, chủ yếu từ nhóm tư nhân với điều kiện sinh hoạt không đảm bảo chất lượng. Để khắc phục vấn đề này, các chính quyền đô thị cần quan tâm hơn nữa đến việc cung cấp và quản lý dịch vụ cho thuê nhà như một giải pháp để đảm bảo an sinh xã hội.

Tóm tắt: Bên cạnh những kết quả góp phần đảm bảo an sinh xã hội đã đạt được, việc thực hiện chế độ hưu trí bảo hiểm xã hội ở Việt Nam chưa giúp giảm khoảng cách về giới với những thiệt thòi nghiêng về lao động nữ. Để giải quyết vấn đề này cần có các giải pháp toàn diện để mở rộng diện bao phủ, giữ chân lao động nữ trong hệ thống bảo hiểm xã hội, đảm bảo hài hòa mức hưởng lương hưu phù hợp với đặc điểm, vai trò giới. Bài viết tập trung tìm hiểu một số kết quả thụ hưởng chế độ hưu trí dưới góc độ giới, phân tích nguyên nhân và đề xuất một số khuyến nghị chính sách hướng đến nhu cầu khác biệt giới nhằm đảm bảo các chính sách bảo trợ xã hội cho các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.