Bài viết là tóm tắt kết quả phân tích khía cạnh giới đối với bản dự thảo Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 (bản 2, tháng 5 năm 2010, trong bài viết sẽ dùng là Kế hoạch 2011-2015). Việc phân tích này dựa trên những nội dung trình bày trong dự thảo Kế hoạch 2011-2015 và các tài liệu có liên quan (đặc biệt là Dự thảo Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chuẩn bị, bản thảo ngày 29 tháng 8 năm 2010) cũng như các ý kiến đóng góp của Nhóm Điều phối chương trình giới của Liên hiệp quốc gửi đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư vào tháng 6 năm 2010.

Trong nhiều năm qua, di cư tự do từ nông thôn ra đô thị đã trở thành một hiện tượng xã hội ngày càng phổ biến, đặc biệt là những đô thị lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Dựa trên kết quả khảo sát của đề tài “Sự thích ứng của người di cư từ nông thôn ra đô thị và các vùng phụ cận - nghiên cứu trường hợp Hà Nội” do Viện Gia đình và Giới tiến hành năm 2008-2009, bài viết tập trung phân tích về chiến lược giới và quá trình chuẩn bị để vượt qua các rào cản trước khi di cư. Kết quả cho thấy vai trò giới có mối liên quan chặt chẽ tới động lực di cư, quyết định di cư và tác động tới con đường di cư của phụ nữ và nam giới. Quyền quyết định di cư bị ảnh hưởng bởi chiến lược lựa chọn tối ưu của các gia đình, theo đó, người có nhiều cơ hội việc làm hơn và/hoặc có thể tích lũy nhiều tiền cho gia đình hơn sẽ là người di cư. Hạnh phúc gia đình và khoảng cách địa lý giữa nơi đi và nơi đến cũng là các yếu tố được các gia đình cân nhắc khi quyết định di cư.

Bài viết sử dụng số liệu từ các báo cáo thống kê của Cục Trợ giúp pháp lý Bộ Tư pháp và Tòa án Nhân dân Tối cao để làm rõ hoạt động trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình ở nước ta trong thời gian qua, đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động này. Số liệu thống kê đã cho thấy tình hình vi phạm luật hôn nhân và gia đình với hình thức ngoại tình gia tăng nhanh trong các vụ án xét xử về hôn nhân và gia đình, là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng bạo lực gia đình và ly hôn ngày càng tăng cao. Trong tất cả các loại hình trợ giúp pháp lý thì tư vấn pháp luật chiếm ưu thế nhất (trên 90%), trong đó hoạt động trợ giúp pháp lý và tư vấn pháp luật về hôn nhân và gia đình được người dân quan tâm và ngày càng chiếm tỷ lệ cao từ 1,9% năm 1997 lên 22% năm 2008 trong số các vụ việc trợ giúp trên toàn quốc.

Dựa vào các nghiên cứu đã được công bố ở các nước, bài viết này xem xét một số các yếu tố tác động đến việc nâng cao chất lượng mối quan hệ giữa vợ và chồng trong gia đình. Có nhiều yếu tố tác động đến chất lượng quan hệ vợ chồng như vai trò giới, yếu tố kinh tế, học vấn, việc làm của người vợ,.... Và nhấn mạnh đến mức độ ảnh hưởng khác nhau của các yếu tố này đến chất lượng quan hệ vợ chồng ở những nền văn hoá khác nhau. Trong đó sự tham gia của người phụ nữ vào thị trường lao động, sự độc lập kinh tế của họ, các khuôn mẫu về vai trò giới truyền thống, và nhận thức của người vợ và người chồng được xem là những yếu tố quan trọng có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm việc duy trì chất lượng quan hệ giữa vợ và chồng. Sự chia sẻ và sự hiểu biết lẫn nhau cũng là những yếu tố cần thiết để xây dựng những mối quan hệ này tốt đẹp hơn.

Mục lục số 6 năm 2010 TÁC GIẢ TÊN BÀI TRANG Nguyễn Hữu Minh, Trần Thị Vân Anh, Phạm Thu Hiền Một số khía cạnh giới cần quan tâm trong Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2011 -2015 3 Ngô Thị Tuấn Dung Kinh nghiệm thúc đẩy bình đẳng giới ở khu vực châu Âu 17 Nguyễn Thị Thanh Tâm Người di cư tự do từ nông thôn ra Hà Nội: Chiến lược giới và quá trình chuẩn bị vượt qua các rào cản trước khi di cư 30 Nguyễn Đặng Minh Thảo Khía cạnh giới trong thị trường lao động đô thị của người nhập cư tại thành phố Hồ Chí Minh 44 Dương Kiều Hương Thực trạng hoạt động hỗ trợ pháp lý và thực hiện pháp luật về hôn nhân và gia đình 55 Lê Ngọc Lân Nhận thức và kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ y tế trong điều trị,hỗ trợ các nạn nhân bạo lực gia đình: thực tế và vấn đề đặt ra 65 Trần Thị Cẩm Nhung Một số yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng quan hệ vợ chồng trong gia đình 79 Phùng Thị Kim Anh Một thế giới đang già hoá (Báo cáo dân số toàn cầu năm 2008) 89 P.T.H. Hội thảo "Chia sẻ tầm nhìn giải quyết vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam" 95 PV Thông báo về việc bổ nhiệm Phó Tổng Biên tập, Quyền Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Gia đình và Giới, nhiệm kỳ 2010-2015 96